Tên tiếng Việt: Dây lửa ít gân, Mú từn
Tên khoa học: Rourea oligophlebia Merr.
Họ: Connaraceae ( Dây Trường)
Công dụng: Giúp hỗ trợ sinh lý nam, an thần, cầm máu, giảm stress.
Mô tả
- Dây lửa ít gân là loại dây leo thân gỗ, dài 6-20m .
- Cành non nhiều lông mềm.
- Lá kép có từ 7-19 lá phụ phiến xoan mọc gần đối.
- Hoa mọc ở nách lá, hoa ít, cụm hoa cao 2-7cm.
- Quả không có lông, hình bầu dục dài khoảng 2 cm, lúc đầu màu xanh, chín chuyển sang màu đỏ.
- Hạt có 1 lớp áo bao bên ngoài.
Phân bố
Dây lửa ít gân là một thảo dược đặc hiệu quý hiếm chỉ có ở một số vùng nhất định cứ không phân bố rộng như các loại dược liệu khác. Dây lửa ít gân chỉ mọc ở trên núi một số vùng: Tuyên Quang, Yên Bái, Thừa Thiên Huế, Thái nguyên.
Bộ phận sử dụng
Rễ, thân.
Thành phần hóa học
Dây lửa ít gân ( mú từu) có chứa tinh dầu và các hoạt chất quý hiếm.
Hàm lượng tinh dầu từ lá và rễ của loài Dây lửa ít gân (Rourea oligophlebia) tương ứng là 0,07% : 0,05% theo nguyên liệu khô không khí. Tinh dầu có màu trắng, nhẹ hơn nước.
Trong nghiên cứu thành phần hóa học từ thân cây của Rourea oligophlebia, các nhà khoa học phân lập được năm hợp chất bao gồm Friedelin, Friedelinol, alcohol coniferyl, 7αhydroxyl-3β-sistosterol và scopoletin.
Các hoạt chất chứa trong Dây lủa ít gân:
- Neral chiếm 22,7%
- Nerolidol chiếm 32,1%
- Spathoulenol chiếm 12,7%
- B-myrcen chiếm 15,9%
- Các thành phần khác chiếm 0,1-1,5%.
Tính vị
Vị hơi chát, tính bình giúp bổ can thận kháng viêm.
Công dụng
Giảm đau nhức xương khớp
Trong Đông y, Dây lửa ít gân là một trong những vị thuốc giúp khỏe gân, bổ cốt. Tương tự như rễ nhàu, rượu mú từng hỗ trợ điều trị bệnh nhân thường xuyên đau nhức xương khớp, tê bì chân tay, mỏi gối, phong thấp
Tăng cường sinh lý phái mạnh
Người dân cũng thử dùng để uống, để tăng cường sinh lực cho nam, tăng khả năng thụ thai cho phụ nữ.
Tác dụng chống oxi hóa
Dây lửa ít gân có chứa Spathoulenol giúp chống oxi hóa, làm tăng sự hấp thu iod ở tuyến giáp, làm chậm quá trình vận chuyển các acid hữu cơ. Tuy nhiên không được sử dụng quá nhiều Spathiulenol sẽ làm ảnh hưởng đến ngũ tạng.
Bảo vệ gan
Nerolidol có trong có tác dụng ngăn chặn sự phát của tế bào ung thư .
Lưu ý: Mú từn có hoạt chất sinh học có tác dụng hạ đường huyết, bảo vệ gan. Nhưng không nên tùy tiện thay thế thuốc hạ đường huyết đang dùng bằng thảo dược.
Một số bài thuốc kinh nghiệm từ cây Dây gân:
1. Chữa trị sưng tấy, tụ máu, đau nhức do chấn thương
Lá Mú từn và lá Náng hoa trắng mỗi vị 10g, lá bạc thau 8g.
Dùng tươi, rửa sạch, giã nát, thêm ít rượu để đắp và bó. Sử dụng 1 lần mỗi ngày.
2. Chữa trị bỏng
Lá cây dây gân tươi giã nát cùng với quả Bồ kết phơi khô tán bột.
Trộn 2 thứ liệu lại, bôi ngày vài lần.
Hoặc sử dụng thân và lá của cây giã nát, thêm nước sôi để nguội, dùng để ngâm.
Hoặc bôi vào vết bỏng.từ chất dịch.
3. Chữa sốt cao gây co giật ở trẻ em
Lá dây gân và vỏ núc nắc mỗi thứ 10g, lá ngải cứu, lá nhọ nồi và rễ táo rừng mỗi thứ 8g.
Phơi khô, sấy vàng, sắc với 400ml nước, chia thành 2 lần uống sáng và chiều.
4.Chữa bệnh sốt rét
Dạ giao đằng 10g, thảo quả 10g, cây chó đẻ 8g, thường sơn 12g, lá mãng cầu tươi 10g, ô mai 4g, binh lang (hạt cau) 4g và dây cóc 4g.
Sắc lấy nước và uống trước khi lên cơn khoảng 2 giờ.
5. Chữa rắn cắn
Lá dây gân tươi, giã nát, thêm ít nước để uống.
Bã dùng để đắp lên vết rắn cắn.
6.Rượu dây đòn gánh trị đau nhức xương khớp
Dây gân tươi (bỏ lá), cắt ngắn, phơi khô, sao vàng hạ thổ.
Mỗi 1kg dược liệu sử dụng 3 lít rượu, ngâm trong 30 ngày để dùng uống hoặc xoa bóp ngoài da giảm đau nhức xương khớp.
Những Lưu ý khi dùng
Mú từn là một loài cây phổ biến và có nhiều công dụng hữu ích. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, người dùng cần lưu ý những điều sau:
– Nên tránh sử dụng Mú từn đối với phụ nữ mang thai để đảm bảo an toàn cho thai nhi.
– Dây gân có thể tương tác với một số loại thuốc Tây y, do đó, trước khi sử dụng kết hợp, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
– Mú từn có hoạt chất sinh học giúp hạ đường huyết và bảo vệ gan. Tuy nhiên, không nên tự ý thay thế thuốc hạ đường huyết đang sử dụng bằng Mú từn mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ.
– Rượu có tính nóng: Nếu có vấn đề về xuất huyết tiêu hóa, cần hạn chế sử dụng Mú từn do rượu có tính nóng và có thể tăng cường hoạt động tuần hoàn máu.
